Mediation in strafzaken: Tijd voor een goed gesprek tussen slachtoffer en dader?
Mediation wordt vaak gezien als een alternatief voor een rechtszaak, maar Nederland loopt in Europa voorop om mediation in het strafrecht te integreren. De Nederlandse aanpak is nu zelfs genomineerd voor een Europese prijs voor vernieuwing in het recht. Tijd voor een goed gesprek tussen slachtoffer en dader?
Ontwikkeling van mediation in het strafrecht
Mediation in het strafrecht is sinds 2012 wettelijk geregeld, maar dit wil niet zeggen dat mediation tussen slachtoffer en dader in alle gevallen tot stand komt. In 2011 begon er in het arrondissement Amsterdam een eerste pilot. Inmiddels is er een uitbreiding naar zes arrondissementen. Sinds 2017 is mediation in het strafrecht in alle arrondissementen in principe mogelijk, maar er is een beperkt budget beschikbaar. In de praktijk betekent dat ergens in het derde kwartaal van het jaar deze optie vervalt. Mediation in strafrecht wordt gecoördineerd door Judith Uitermark, strafrechter in Noord-Holland.
Wat is het doel?
Bij een strafzaak is vaak sprake dat het slachtoffer schade ondervindt van de misdaad van de dader. Daarbij is het mogelijk dat de dader niet de intentie had om het slachtoffer schade te berokkenen Het is echter ook mogelijk dat het slachtoffer met vragen zit. Er is dan een behoefte naar een gesprek met de dader. Mediation voorziet daarin. Het resultaat van mediation kan een verzachtende omstandigheid zijn bij de strafbepaling door de rechter. Mediation vervangt dus niet de rechtszaak, maar is een integraal onderdeel daarvan.
Het verloop van de procedure
Daar waar behoefte is aan mediation in een strafzaak kan de zaak aangemeld worden bij het mediationbureau van de rechtbank. Dat beoordeelt of mediation zin heeft. In 60% van de aangemelde gevallen vindt mediation daadwerkelijk plaats. In 83% van de uitgevoerde mediationzaken is sprake van succes. De mediation kan zowel tijdens de rechtszaak plaatsvinden alsook nadat de zaak al is behandeld. Eerst werd vooral in lichte strafzaken mediation aangeboden. Inmiddels gebeurt dat ook bij zware zeden- en geweldszaken.
Mediation kan voor het slachtoffer helend werken.
Helend effect
Een van de belangrijkste effecten van mediation in een strafzaak is dat dader en slachtoffer meer begrip voor elkaar krijgen. Dat kan bij het slachtoffer een zekere pijn wegnemen en zijn/haar leven weer een beetje op de rails zetten. Dat werkt zeer helend voor het slachtoffer. De dader krijgt juist een groter begrip van de persoonlijke gevolgen van zijn daad voor het slachtoffer. Daar kan een reclasserend effect van uitgaan.
Het is dan ook zeer te hopen dat het budget voor mediation bij strafzaken (nu € 1,3 mln) wordt verhoogd, zodat in alle voorkomende gevallen mediation beschikbaar komt. Misschien dat van de nominatie voor de Crystal Scales of Justice Prize een bevorderend effect mag uitgaan.
